Türev işlemler, finansal piyasalarda iki veya daha fazla taraf arasında, gelecekteki bir tarihte belirli bir varlığın fiyatını, faiz oranını, döviz kuru gibi değişkenleri belirli bir koşul altında takas etmeyi amaçlayan sözleşmelerdir. Bu sözleşmeler, dayanak varlıkların değerlerindeki değişikliklere göre değer kazanıp kaybedebilirler.
Türev işlemlerin temel özellikleri şunlardır:
Dayanak Varlık: Türev işlemlerin değeri, dayanak varlığın fiyatına bağlıdır. Dayanak varlık, hisse senetleri, tahviller, emtialar, döviz kurları, faiz oranları gibi çeşitli finansal araçlar olabilir.
Sözleşme Tarihi: Sözleşmenin tarafları arasında yapılan anlaşmanın tarihini ifade eder.
Vade Tarihi: Sözleşmenin sona erdiği tarihi ifade eder. Bu tarih, tarafların sözleşmeyi yerine getirme veya kapatma yükümlülüğünü belirler.
Sözleşme Bedeli: Taraflar arasında yapılan anlaşmanın mali değerini ifade eder. Bu bedel, genellikle bir prim veya teminat olarak ödenir.
Teminat: Türev işlemlerde teminat, işlem yapmak için gerekli olan güvence miktarını ifade eder. Teminat, işlem riskini azaltmak için kullanılır.
Türev işlemler, genellikle risk yönetimi, spekülasyon ve arbitraj gibi amaçlarla kullanılırlar. Örneğin, bir yatırımcı, gelecekteki belirsizliklere karşı korunmak için türev işlemler kullanarak risklerini azaltabilir. Aynı zamanda, yatırımcılar, piyasadaki fiyat değişikliklerinden kâr elde etmek amacıyla spekülasyon yapabilir veya farklı piyasalar arasındaki fiyat farklılıklarından faydalanmak için arbitraj stratejileri uygulayabilirler.
Türev işlemler, vadeli işlemler, opsiyonlar, swaplar ve ileriye dönük sözleşmeler gibi çeşitli türlerde olabilirler. Bu türev ürünler, finansal piyasalarda likiditeyi artırır, fiyat kestirimlerini sağlar ve piyasa katılımcılarına çeşitli risk yönetimi araçları sunarlar. Ancak, türev işlemler, yüksek kaldıraç kullanımı ve karmaşık yapıları nedeniyle riskli olabilirler ve dikkatli bir şekilde yönetilmelidirler.
