Vadeli piyasalar, finansal varlıkların gelecekteki bir tarihte belirlenen fiyatlar üzerinden alınıp satıldığı piyasalardır. Bu piyasalarda alıcı ve satıcı, gelecekte belirli bir tarihte ve fiyatta bir varlık için anlaşma yaparlar. Vadeli piyasalar, organize borsalarda veya tezgahüstü piyasalarda işlem görebilirler.
Vadeli piyasalarda işlem gören varlıklar, hisse senetleri, tahviller, emtialar, döviz kurları, faiz oranları gibi çeşitli finansal araçlar olabilir. Bu varlıkların gelecekteki fiyatları üzerine yapılan sözleşmeler, vadeli işlem sözleşmeleri olarak adlandırılır.
Vadeli piyasaların temel özellikleri şunlardır:
Standardizasyon: Vadeli işlem sözleşmeleri, standartlaştırılmış koşullar altında işlem görür. Bu koşullar, dayanak varlık, vade tarihi, fiyat adımı gibi unsurları içerir. Standartlaştırılmış sözleşmeler, piyasa likiditesini artırır ve işlem maliyetlerini azaltır.
Teminat (Marjin): Vadeli işlemlerde alıcı ve satıcı, işlem yapabilmek için belirli bir miktar teminat yatırmak zorundadır. Teminat, işlem riskini azaltmak için kullanılır ve pozisyonun karşılanamaması durumunda kullanılır.
Kaldıraç: Vadeli işlemlerde kaldıraç etkisi bulunur. Küçük bir teminat yatırımı ile daha büyük pozisyonlar alınabilir. Bu durum, potansiyel kârı artırırken aynı zamanda potansiyel zararı da artırabilir.
Spekülasyon ve Korunma: Vadeli piyasalarda işlem yapan katılımcılar, fiyat dalgalanmalarından kâr elde etmek için spekülasyon yapabilirler. Aynı zamanda, riskten korunma amacıyla da vadeli piyasalarda işlem yapılır. Örneğin, bir üretici gelecekteki fiyat dalgalanmalarına karşı korunmak için ürünlerini vadeli işlem sözleşmeleri ile satın alabilir.
Piyasa Bilgisi: Vadeli piyasalar, gelecekteki fiyat hareketleri hakkında bilgi sağlar. Bu nedenle, vadeli piyasalarda işlem gören fiyatlar, piyasaların gelecekteki beklentilerini yansıtabilir.
Vadeli piyasalar, finansal piyasalarda likiditeyi artırır, fiyat kestirimlerini sağlar ve risk yönetimi araçları sunar. Ancak, vadeli piyasalar yüksek kaldıraç kullanımı ve fiyat dalgalanmaları nedeniyle risklidir ve dikkatli bir şekilde yönetilmelidir. Ayrıca, vadeli piyasalarda işlem yapmak için belirli bir bilgi ve deneyim gereklidir.
