Vade primi, vadeli işlem sözleşmelerinde dayanak varlığın spot piyasa fiyatı ile vadeli fiyatı arasındaki farkı ifade eder. Bu fark, genellikle vadeli fiyatın spot fiyattan daha yüksek olması durumunda pozitif, spot fiyatın ise vadeli fiyattan daha yüksek olduğunda negatif olarak görülür. Vade primi, vadeli işlem piyasasındaki arz ve talep dengesine, piyasa beklentilerine ve fiyatlandırma mekanizmasına bağlı olarak şekillenir.
Vade primi, vadeli işlem sözleşmelerinin spot piyasa fiyatlarına göre fiyatlandırılmasında önemli bir rol oynar. Pozitif bir vade primi, vadeli işlem sözleşmesinin vadesinin sona erdiği tarihte dayanak varlığın beklenenden daha yüksek bir fiyata satılacağına ilişkin beklentileri yansıtır. Bu durum, yatırımcıların gelecekteki bir artışa karşı korunma sağlamak için vadeli işlem sözleşmeleri almaya istekli olduklarını gösterebilir.
Negatif bir vade primi ise, vadeli işlem sözleşmesinin spot piyasa fiyatlarına göre fiyatlandırılmasında dayanak varlığın beklenenden daha düşük bir fiyata satılacağına ilişkin beklentileri yansıtır. Bu durum, yatırımcıların gelecekteki bir düşüşe karşı korunma sağlamak için vadeli işlem sözleşmeleri almaya istekli olduklarını gösterebilir.
Vade priminin oluşumunda etkili olan faktörler arasında piyasa talebi ve arzı, faiz oranları, taşıma maliyetleri, arz ve talep dengesi gibi ekonomik ve piyasa koşulları yer alır. Yatırımcılar, vade priminin büyüklüğünü ve yönünü dikkatlice izleyerek, vadeli işlem sözleşmelerinin fiyatlandırılmasında belirleyici faktörleri anlamaya çalışırlar.
